Sluitertijd: wat is dit precies ??

Tags

beeldstabilisatie, belichting, belichtingsdriehoek, bevriezen, bewegingsonscherpte, bewogen, camera, canon, diafragma, effect, element, ezelsbruggetje, factoren, focale lengte, foto, getal, handmatig, hoek, ISO, lang, lens, licht, lichtgevoelig, lichtgevoeligheid, nikon, ontspanknop, prijskaartje, recht evenredig, resultaat, rijstzak, schroeven, sec 1, seconden, sensor, sluitertijd, sluitertijden, snelheid, statief, stoel, stops, tijd, tijdsduur, TV, waarden, winst

De sluitertijd is één van de drie belangrijkste factoren, welke bepaalt hoe een foto er uit komt te zien. Diafragma en lichtgevoeligheid ( ISO) zijn de andere twee bepalende factoren. We noemen dit de belichtingsdriehoek waarbij elk element een hoek inneemt en een gelijk effect heeft op de uiteindelijke belichting.

De sluitertijd bepaalt hoe lang het licht op de sensor valt. De sensor is heel lichtgevoelig, sluitertijden zijn daarom vaak heel kort: fracties van seconden. Sluitertijd wordt uitgedrukt in waarden zoals 1/640 sec, 1/250 sec. ect. Hoe hoger het getal, hoe sneller de sluiter weer dicht gaat en hoe minder licht er op de sensor valt.

Er bestaat niet één juiste sluitertijd. Om een goed belichte en niet bewogen foto te krijgen ben je afhankelijk van de hoeveelheid licht en de grootte van het diafragma. Ook kan je nog de ISO omhoog schroeven.

Hoe langer de sluitertijd is, hoe meer risico je loopt dat de foto is bewogen. Want – zolang het licht op de sensor valt- moet je de camera stil houden.

Het volgende ezelsbruggetje wordt vaak gebruikt: 1 gedeeld door de focale lengte van de lens = minimum sluitertijd. Dit klinkt erg ingewikkeld, maar het valt mee: Als je met een 70-300mm zoomlens op 200mm fotografeert, dan moet je sluitertijd ongeveer 1/200sec zijn voor een scherpe foto. De dichtstbijzijnde sluitertijd is dan 1/250sec.

Tot ongeveer 1/60 – 1/40 sec kan je de camera meestal nog handmatig stil houden. Daaronder zal je steun moeten zoeken om bewegingsonscherpte te voorkomen.  Denk hierbij aan bv een statief, stoel of een rijstzak, gebruik een muurtje…wees creatief…

Tip: Als je snel 3 foto’s achter elkaar neemt door de ontspanknop ingedrukt te houden, is de middelste foto vaak scherp.

Gelukkig hebben fabrikanten beeldstabilisatie ontwikkeld. Dit kan tot wel 2 – 3 stops winst betekenen. Dit zou in de praktijk betekenen, dat je met een sluitertijd van 1/250sec nu op 1/125 of op 1/60 ook nog een scherp resultaat krijgt. Hier hangt wel een prijskaartje aan. Lenzen met beeldstabilisatie zijn duurder en zwaarder.

Als de sluitertijd te lang is, waardoor je een bewogen foto krijgt, kan je dus kiezen om het diafragma verder open te zetten of de ISO-waarden te verhogen, zo valt er meer licht op de sensor.

Voorbeeld van de Sluitertijden-reeks:

8s – 4s – 2s – 1 – 1/2 – 1/4 – 1/8 – 1/15 – 1/30 – 1/60 – 1/125 – 1/250 – 1/500 – 1/1000 – 1/2000 – 1/4000

(Deze cijferreeks is recht evenredig, omdat zij is afgeleid van de tijdsduur, die telkens gehalveerd of verdubbeld wordt.)

Kies je een langere sluitertijd, dan wordt de tijd dus verdubbeld en kan er twee keer zo veel licht naar binnen. Neem je een kortere sluitertijd, dan wordt de tijd gehalveerd en wordt er dus twee keer zo weinig licht doorgelaten.

Zoals al eerder gezegd, zijn de 3 factoren die de foto bepalen diafragma, sluitertijd en lichtgevoeligheid.  Gelukkig denkt de camera intelligent met je mee en hoef je je niet met alle 3 factoren tegelijk bezig te houden: als je de camera op sluitertijd-voorkeur zet, kan je zelf de TV-waarde kiezen. ( bij Canon heet dit TV, bij Nikon S) De camera stelt heel slim het bijpassende juiste diafragma  in zodat de foto niet wordt onder- of overbelicht.

Sluitertijd bepaalt dus in grote mate de bewegingsonscherpte. Soms kan dit juist de bedoeling zijn, om snelheid vast te leggen, zoals stromend water of een snelle auto. Zo kan je meer dynamiek in je foto brengen. Ook kan je het beeld “bevriezen” door een snelle sluitertijd te kiezen.

Hieronder zie je voorbeelden van spelen met sluitertijden.

TV: 1/50    F 5.6    ISO 100

TV 1/6    F 29    ISO 100

TV 1.0    F 36    ISO 100

TV 1/1000    F 36    ISO 100

TV 1/20    F 22    ISO 100

TV 0,4    F36    ISO 125

TV 1/15    F 25    ISO 250

TV 1/1000    F 6.3    ISO 500

TV 1/800    F 5.6    ISO 160

TV 1/1000    F 5.6    ISO 100

TV 1/1000    F 5    ISO 100

Diafragma: wat is dit precies??

Tags

A, achtergrond, AV, belichtingsdriehoek, bewegingsonscherpte, bokeh, camera, camerasensor, canon, creatieve, diafragma, DSLR, effect, element, f-getal, f-stop, factoren, foto, halvering, hoek, hoeveelheid, intelligent, ISO, lens, licht, lichtgevoeligheid, mogelijkheden, nikon, onderbelicht, onderdeel, onderwerp, overbelicht, pupil, scherp, scherpte-diepte, sensor, sluitertijd, statief, verdubbeling, wazig

Het diafragma is één van de drie belangrijkste factoren, welke bepaalt hoe een foto er uit komt te zien. Sluitertijd en lichtgevoeligheid ( ISO) zijn de andere twee bepalende factoren. We noemen dit de belichtingsdriehoek waarbij elk element een hoek inneemt en een gelijk effect heeft op de uiteindelijke belichting.

Het diaframa bepaalt hoeveel licht de camerasensor bereikt. De hoeveelheid licht bepaalt de scherpte-diepte in een foto. Scherpte-diepte is de afstand waarbinnen het onderwerp scherp wordt weergegeven. Als je je diafragma verandert, kan je je achtergrond van volledig scherp tot wazig maken. Dit geeft dus creatieve mogelijkheden.

(Denk eens aan je ogen: op een zonnige dag is je pupil erg klein, zodat er niet teveel licht naar binnen valt. In het donker is je pupil juist groot, om zoveel mogelijk licht binnen te laten vallen)

Om te onthouden: hoe hoger het f-getal, hoe kleiner de diafragma opening. Elke sprong naar de volgende f-stop betekent een halvering/ verdubbeling van de hoeveelheid licht ( f/11 geeft de helft van de hoeveelheid licht die f/8 geeft)

Groot diafragma ( kleine f-waarde): In deze situatie valt er veel licht op de lens en krijg je een mooie wazige achtergrond. In deze situatie is het belangrijk om op de juiste plek scherp te stellen. De fotografie-term voor deze onscherpte is bokeh. Bokeh benoemt de kwaliteit van de onscherpte.

Klein diafragma ( grote f-waarde): Nu valt er weinig licht op de sensor en neemt de scherptediepte toe. Nu wordt ook de achterste bomenrij scherp op een foto. We spreken van een klein diafragma van ongeveer f 10. Er komt nu wel een probleempje om de hoek kijken: er valt veel minder licht op de sensor, dus het diafragma moet langer open staan ( langere sluitertijd) Nu kan je dus bewegingsonscherpte krijgen. In het algemeen wordt er vanuit gegaan dat je onder de 1/60e seconde de camera niet lang genoeg stil kan houden. De oplossing is een statief of het verhogen van de ISO-waarden. (Hoe dit werkt vertel ik in een volgend blogje.)

Zoals al eerder gezegd, zijn de 3 factoren die de foto bepalen diafragma, sluitertijd en lichtgevoeligheid.  Gelukkig denkt de camera intelligent met je mee en hoef je je niet met alle 3 factoren tegelijk bezig te houden: als je de camera op diafragma-voorkeur zet, kan je zelf de f-waarde kiezen. ( bij Canon heet dit AV, bij Nikon A) De camera stelt heel slim de bijpassende juiste sluitertijd in zodat de foto niet wordt onder- of overbelicht.

Je leert het meest van veel oefenen, dus probeer vooral te experimenteren. Probeer dezelfde foto op verschillende f-waarden te maken, neem eens een ander scherpstelpunt en bekijk het resultaat op je computer. Zo leer je het beste hoe je het gewenste effect kunt bereiken voor die leuke, aparte foto.

Het diafragma is een krachtig instrument om je foto’s een creatieve meerwaarde te geven.

F 1.8     1/40 sec    100 ISO     Scherpstelpunt: gele eendje

F 1.8     1/40 sec    100 ISO . Deze foto heeft hetzelfde diafragma en sluitertijd als de foto erboven, maar het scherpstelpunt is nu niet op het gele eendje, maar op het roze eendje gezet. De foto is -ondanks dezelfde waarden- anders geworden.

Voor een onscherpe achtergrond: kies een waarde kleiner dan f 5.6.

F 20    3.2 sec    100 ISO

Nu zijn alle eendjes scherp door het kleine diafragma.

F 2.2    1/60 sec    800 ISO

Voor veel scherpte-diepte: kies dan een waarde vanaf f 8.

F 10    1/125 sec    100 ISO